#70latWozowni | Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki

 

Pod koniec 2004 roku w Galerii Sztuki Wozownia powołano nowy projekt pod nazwą Laboratorium Sztuki. Pomyślany był – jak podkreślała Małgorzata Jankowska, jego pomysłodawczyni i kuratorka – jako „uzupełnienie programu wystawienniczego i zarazem szansa rozwinięcia idei promocji i współpracy z młodym pokoleniem artystów. Projekt stał się również kolejną okazją do współpracy z artystami, których postawa i twórczość wydała nam się szczególnie ważna i inspirująca”. Powstanie nowego cyklu wystawienniczego związane było z uruchomieniem w galerii nowej przestrzeni. Na jego cele wyznaczono niewielkie pomieszczenie o powierzchni 16 m2, znajdujące się nieco na uboczu, w przejściu pomiędzy parterem a pierwszym piętrem galerii. Wydzielone szklaną ścianą, w przeszłości pełniło funkcję sklepiku z pamiątkami, a okazjonalnie również przestrzeni ekspozycyjnej. Jego architektoniczna bezstylowość i skala, w połączeniu z zaskakującym układem i umiejscowieniem w galerii, określa jego nieoczywisty charakter. Powstało nowe miejsce dla sztuki – małe, ale z wielkim potencjałem – na tyle atrakcyjne, że przyciągnęło uwagę wielu artystów. Stało się swego rodzaju „laboratorium”, oddawanym do zagospodarowania młodym twórcom.

Do marca 2008 roku kuratorką Laboratorium Sztuki była Małgorzata Jankowska. Na przestrzeni czterech lat zrealizowała dwadzieścia cztery autorskie projekty. Od 2009 roku opiekę kuratorską nad Laboratorium Sztuki objęła Maria Niemyjska, która do 2016 roku zrealizowała trzydzieści dwie wystawy. Były to w większości realizacje, których autorami byli obiecujący, świeżo upieczeni absolwenci uczelni artystycznych lub twórcy młodzi, ale już zauważeni i docenieni. Gros z nich to twórcy związani z Wydziałem Sztuk Pięknych UMK, choć to nigdy nie było decydującym kryterium doboru twórców – nadrzędnym była zawsze wyjątkowość propozycji artystycznej. Formuła projektu zakładała organizację szeregu wystaw opatrzonych wspólnym hasłem. Po zakończeniu każdego cyklu, wydawano katalog, będący zarazem podsumowaniem i dokumentacją wszystkich zrealizowanych projektów.

 

Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki / 2004–2005

kuratorka: Małgorzata Jankowska

Każdy z artystów zaproszonych do projektu zaproponował dla swojej prezentacji inną formułę, czasami bardzo zaskakującą. Realizacje przyjęły różne formy: wystawy do „podglądania”, zmuszającej odbiorców do percypowania jej w pozycji leżącej, pokazu wykonanego techniką brajlowską, angażującego inne zmysły niż wzrok, czy instalacji site-specific, anektujących całą dostępną przestrzeń w duchu horror vacui. W podsumowaniu pierwszego „sezonu” działania Laboratorium Sztuki Małgorzata Jankowska podkreślała: „«Objęcie» tej swoistej przestrzeni przez artystę wiązało się z koniecznością podjęcia interakcji zarówno z jej strukturą, jak i kontekstem, historią i specyfiką. Rozmiar i charakter pomieszczenia stanowił zawsze punkt wyjścia, pretekst i okazję dla działań artystycznych. Narzucona, specyficzna przestrzeń laboratorium prowokowała do zadawania pytań o możliwość jej wykorzystania, adaptacji lub akceptacji jej architektonicznej konstrukcji”.

Wystawy zrealizowane w ramach projektu:

2004

Iwona Liegmann Protest show

Agata Dworzak alias Mikimors Dyskretny urok w odcieniu pop

2005

Angelika Fojtuch, Krzysztof Topolski Ajababy – tajemnica wnętrza

Aleksandra Sojak-Borodo Szaleństwo drukarki

Eliza Galey Zetknięcie

Liu Xiaowu, Ewa Skrzek Chińskie zaślubiny

Rafał Boettner-Łubowski Hommage à Muybridge?

grupa alien productions The Half-life of Art

Dominik Popławski aRTGEN

Jadwiga Sawicka Nic dla mnie

Marian Stępak Nota bene. Piramida losu

 

 

Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki: „Miejsce dla sztuki” / 2006

kuratorka: Małgorzata Jankowska

W 2006 roku projekt był realizowany pod hasłem „Miejsce dla sztuki”, które miało podkreślić ideę, jaka przyświecała cyklowi od samego początku: miejsca, które ze względu na swój nieoczywisty charakter miało inspirować i prowokować artystów do działania. Wcześniejsze realizowane w Laboratorium wystawy pokazały, że artyści z wielką ciekawością podejmują temat wpisania się w tę przestrzeń. „Doświadczenia poprzednich edycji Projektu Wozownia kazały mi przypuszczać, że i tym razem prowokacyjna i specyficzna przestrzeń pozwoli artystom przekształcić ją w «miejsce dla sztuki». Moje przypuszczenia potwierdziły kolejne projekty, jeden po drugim odsłaniające nowe oblicza tego miejsca (…)” – pisała kuratorka.

Wystawy zrealizowane w ramach projektu:

2006

Mateusz Fahrenholz I like Poland and Poland likes me

Ludomir Franczak Trofea myśliwskie

Magdalena Franczak W głąb króliczej nory

Urszula Adamczyk Podróże małe i duże

Dorota Podlaska Podwórko: Bydgoszcz – Toruń

Grupa Azorro Pyxis systematis domestici quod video dicitur

Maciej Kurak Déjà vu

Katarzyna Józefowicz

 

 

Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki: „To miejsce może być twoje” / 2007–2008

kuratorka: Małgorzata Jankowska

Trzecia edycja projektu odbyła się pod hasłem „To miejsce może być twoje”. Podobnie jak we wcześniejszych odsłonach cyklu, uwagę skierowano na fizyczne miejsce: 16-metrową przestrzeń Laboratorium. „Jako kuratorka założyłam, że laboratoryjny charakter projektu Wozownia bliższy będzie pojmowaniu sztuki jako obszaru możliwości, miejsca ruchu, w którym artysta wybiera strategię i określa formę, biorąc jednak pod uwagę przestrzeń jako element” – deklarowała Jankowska. „Wybrane hasło, podobnie jak przestrzeń, mogło więc podpowiedzieć kierunek myślenia lub wywoływać porządek konstrukcji pod warunkiem, że artysta je «podejmie»”. Tak jak w poprzednich edycjach i tym razem pokazano wystawy różnorodne pod względem strategii, postaw i rozwiązań formalnych, zaskakujące, często zmuszające odbiorcę do uaktywnienia wszystkich zmysłów, w tym tych „nieoczywistych”, np. węchu.

Wystawy zrealizowane w ramach projektu:

2007

Justyna Gruszczyk Krawędzie

Waldemar Major Fydrych Krasnoludki i Gamonie

Sylwester Ambroziak Rosemary’s Babies

Katarzyna Rosik Nie wypowiem

2008

Katarzyna Adaszewska Dekor

Agnieszka Rożnowska Ćwiczenia z przestrzeni

 

 

Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki: „Poruszyć miejsce – wyruszyć z miejsca” / 2009

kuratorka: Maria Niemyjska

Nowa kuratorka Laboratorium Sztuki, Maria Niemyjska, rozpoczęła nowy cykl wystaw pod hasłem „Poruszyć miejsce – wyruszyć z miejsca”, które miało skłaniać do artystycznej refleksji nad kwestią, jak można przełamać dyktaturę miejsca. „Nie chodzi oczywiście o neutralizację przestrzeni (…), ale o inicjowanie sytuacji, które pozwolą rozluźnić zależność dzieła sztuki od niej (przestrzeni) oraz nakreślą drogi wyjścia poza nią. Stawiam na projekty dziejące się, sztukę w procesie, bo czyż nieustanne bycie w trakcie nie jest w takim razie formą wymknięcia się dyktaturze miejsca? Może również osadzenie w danej przestrzeni śladu działania, które dokonało się (czy dokonuje się) gdzie indziej jest sposobem przekroczenia jej?” – pisano w ulotce informacyjnej.

Wystawy zrealizowane w ramach projektu:

2009

Natalia Wiśniewska Czasem

Maja Krupińska Przepływ

Magdalena Szmigiel-Taube Taka opowieść

 

 

Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki: „Dotykać bardzo proszę” / 2010

kuratorka: Maria Niemyjska

U podstawy nowego cyklu leżało pytanie kuratorki o to, co odbiorcom sztuki daje możliwość realnego dotyku lub przynajmniej znalezienia się w sytuacji dotykowej prowokacji. W ramach cyklu „Dotykać bardzo proszę” odbyło się pięć wystaw. Wszyscy artyści operowali raczej wspomnianą dotykową sugestią, nie było prac stworzonych do dotykania w sensie dosłownym.

Raz były one ostrzeżeniem przed fizycznym (dotykowym) doświadczaniem świata, które nie zawsze jest bezpieczne, w przeciwieństwie do wzrokowej obserwacji, innym razem nakierowywały na ambiwalentne odczucia, jakie wzbudzały prezentowane obiekty, kuszące obietnicą sensualnych doznań o perwersyjnym zabarwieniu, a zarazem budzące niepokój. Podejmowały także m.in. temat werbalnego komunikowania intymnych (dotykowych) doświadczeń i ich związku z emocjami.

Wystawy zrealizowane w ramach projektu:

2010

Stano Masàr Overpressure of Being

Basia Bańda Mięciutko

Marcin Mierzicki Skutki uboczne

Marcin Zawicki Dzieło

Mateusz Sadowski, Dawid Misiorny ostatni raz

 

 

Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki: „Wielkie mi rzeczy!” / 2011–2012

kuratorka: Maria Niemyjska

Problematyka cyklu „Wielkie mi rzeczy!”, obejmująca zagadnienia makietowości, redukcji i gry ze skalą, zainspirowana została, jak w przypadku wszystkich poprzednich wystaw w Laboratorium Sztuki, specyficznym charakterem przestrzeni, która może być traktowana jak miniatura typowej przestrzeni wystawienniczej. Cykl poświęcono manipulacji skalą w sztuce, przyjmując za punkt wyjścia spostrzeżenie, że praktyki artystyczne oparte na miniaturyzacji, zastosowaniu atrapy, makiety czy modelu uruchamiają specyficzne mechanizmy tworzenia sensów. Jak podkreślała kuratorka, istotna była inspiracja tekstem Roberta Morrisa Notes on Sculpture, opublikowanym w „Artforum” w 1969 roku: „(…) podzielił on obiekty artystyczne na ornamenty (mniejsze od ciała) i monumenty (większe od ciała). Mimo że jego interesowały zdecydowanie bardziej te ostatnie, to skala realizacji artystycznej i wynikająca z niej relacja między obiektem a ciałem odbiorcy została tu pokazana jako kryterium pozwalające wyodrębnić to, co w sztuce ważne i aktualne. Trudno byłoby obecnie podzielać przekonania Morrisa, ale stawianie pytania o skalę jako czynnik, który kształtuje sens dzieła sztuki pozostaje wciąż aktualne”.

Wystawy zrealizowane w ramach projektu:

2011

Kama Sokolnicka Model zredukowany

Agata Biskup, Przemek Czepurko Niemal

Jarek Jesche Żelazny

Michal Moravčik Glajchszaltung

Cezary Klimaszewski Dobra rada

Marian Stępak Muszę też to powiedzieć

2012

Anna Orlikowska Spilśnienie

Tomáš Džadoň Deadline

Kamil Stańczak Obiekty strategiczne

 

 

Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki: „Nie(po)rozumienie” / 2013

kuratorka: Maria Niemyjska

Jak zauważała kuratorka cyklu: „Obszar nie(po)rozumienia otwiera się, kiedy nie można oszacować, z jaką kategorią ludzkiej działalności mamy w danym momencie do czynienia, kiedy trudne jest odnalezienie kulturowego kontekstu dla napotkanej akcji. Sztuka, stając się działalnością transdyscyplinarną, wznieca często takie właśnie uczucia. Wyobrażenia na temat procedur naukowych mieszają się z nimi samymi. Języki formalne ulegają relatywizacji. Zdarzenia odrywają się od przyczyn i skutków. Artyści zafascynowani pracą nie tylko antropologów, architektów, ale też biologów, chemików, matematyków, wprowadzają naukowe dyskursy na pozycje relatywne. Wywołane przy okazji nie(po)rozumienia, przyjmowane przez świat sztuki bez skrępowania, burzą twierdzę profesjonalistów (w tym także twierdzę samej sztuki) i wspierają komunikację egalitarną”. Wystawy zorganizowane w ramach cyklu Nie(po)rozumienia dotykały właśnie tych zagadnień.

Wystawy zrealizowane w ramach projektu:

2013

Wiktor Polak Lunapark

Karolina Żyniewicz Kwarantanna

Grzegorz Łoznikow Kształt

Michał Smandek Heavy Metal

Paweł Olszczyński Lustro

Tomasz Malec Opera

 

 

Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki: „Artysta jako antropolog” / 2014–2015

kuratorka: Maria Niemyjska

Tytuł cyklu wystaw w ramach projektu Laboratorium Sztuki zaczerpnięty został z tekstu Josepha Kosutha The Artist as Anthropologist (1975). Artysta przewidział w nim ekspansję sztuki w obszar antropologii kulturowej, podkreślając jednocześnie, że jest ona w stanie zrekompensować niedostatki antropologicznej obserwacji. „(…) Projekt ma na celu prezentację postaw artystycznych zbudowanych na głębokim zainteresowaniu rzeczywistością kulturową oraz przede wszystkim bliższe przyjrzenie się sposobom mówienia o zjawiskach społecznych we współczesnej sztuce i antropologii kulturowej” – podkreślała Maria Niemyjska.

Wystawy zrealizowane w ramach projektu:

2014

Liliana Piskorska Wszystkie piękne dziewczyny i wszyscy piękni chłopcy

Spotkanie z Honoratą Martin

Łukasz Surowiec / pokaz filmu Szczęśliwego Nowego Roku

Przemek Czepurko Andowie. Artyści Nieznanych Dyscyplin

2015

Jacek Szczepanek, Małgorzata Chodyna, Paweł Sokołowski, Ewa Żurakowska Przemysł ciężki to ja 

Izabela Łęska Spacery subiektywne

Tytus Szabelski Rekonstrukcja

Ewa Doroszenko, Jacek Doroszenko The same horizon repeated at every moment of the walk

Bogna Morawska Lewozręczność

 

 

Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki: „Artysta jako podróżnik” / 2016

kuratorka: Maria Niemyjska

 „Artysta jako podróżnik” to cykl prezentacji, dotyczący problematyki związanej z podróżami współczesnych artystów oraz wykorzystywaniem zdarzeń i obiektów napotkanych w drodze jako tworzywa działań twórczych. Temat ten był kontynuacją wątków poruszanych w cyklu „Artysta jako antropolog”. „Prezentując szereg działań, w których artyści zbliżyli się do antropologów, trudno było zlekceważyć fakt, że duża część z pokazywanych projektów realizowana była w drodze, a dla wielu realizacji podróż stanowiła wręcz konieczny warunek zaistnienia. Współcześni artyści nieustannie podróżują, poszukując inspiracji w prywatnych wyprawach, jak również uczestnicząc w programach rezydencjalnych” – pisała Maria Niemyjska, kuratorka projektu. Poszczególne, prezentowane w ramach projektu wystawy, odnosiły się z jednej strony do realnych podróży artystów w przestrzeni, ale na płaszczyźnie metaforycznej poruszały także wątek podróży, rozumianej jako wędrówka znaczeń.

Wystawy zrealizowane w ramach projektu:

2016

Michał Smandek Prognostyk  

Tobiasz Jędrak Rozmowy z dzikami

Magdalena Węgrzyn Blue Mountains Rediscovered  

Petr Dub Anthropologist Translated  

 

 

 

Opracowała: Joanna Gwiazda

 

Źródła:

  • archiwum Galerii Sztuki Wozownia w Toruniu
  • Laboratorium Sztuki – Projekt Wozownia, Galeria Sztuki Wozownia, Toruń 2005
  • Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki: „Miejsce dla sztuki”, Galeria Sztuki Wozownia, Toruń 2006
  • Projekt Wozownia – Laboratorium Sztuki: „To miejsce może być twoje”, Galeria Sztuki Wozownia, Toruń 2008
  • Laboratorium Sztuki 2010. Dotykać bardzo proszę, Galeria Sztuki Wozownia, Toruń 2010
  • Laboratorium Sztuki 2011. Wielkie mi rzeczy!, Galeria Sztuki Wozownia, Toruń 2011
  • Laboratorium Sztuki. Nieporozumienie, Galeria Sztuki Wozownia, Toruń 2013
  • http://wozownia.pl/k/wystawy/laboratorium-sztuki/

 

wróć