#70latWozowni | Zbiory dzieł sztuki galerii Wozownia

 

Biuro Wystaw Artystycznych w Toruniu, przekształcone – w kilku etapach – w Galerię Sztuki Wozownia, początkowo kolekcjonowało dzieła artystów toruńskich. Później do tych regularnie prowadzonych zakupów doszły prace nabywane po cyklicznych ogólnopolskich i międzynarodowych wystawach.

 

W zbiorach galerii można wyodrębnić następujące kolekcje:

 

Grafika

Kolekcja powstawała od 1982 roku – początkowo głównie dzięki zakupom prac, prezentowanych w ramach kolejnych edycji ogólnopolskiego triennale „Kolor w grafice”. Okazały, bo liczący dziś aż 540 obiektów zbiór znakomitych warsztatowo i artystycznie prac graficznych, obejmuje dzieła tak wybitnych twórców, jak m.in. Jan Berdyszak, Halina Chrostowska, Roman Cieślewicz, Ryszard Gieryszewski, Jerzy Grabowski, Zygmunt Kotlarczyk, Janina Kraupe, Ryszard Krzywka, Barbara Narębska-Dębska, Mirosław Pawłowski, Edmund Piotrowicz, Janusz Przybylski czy Maria Wąsowska.

Po pokazie wybranych grafik z kolekcji Wozowni – zorganizowanym w 2000 roku przy okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia galerii – Tadeusz Marciniak pisał: „Jest to nie tylko imponująca kolekcja, ale także niejako ilustracja historii grafiki polskiej ostatnich lat minionego właśnie wieku. Można na jej podstawie, choć z pewnością nie w całej okazałości, wyrobić sobie zdanie o trendach, fascynacjach, technikach grafiki polskiej i pośrednio tym, co istotne w grafice europejskiej czy światowej”. W wizjach graficznych prezentowanych artystów, zdaniem recenzenta, „fascynuje nie tylko profesjonalna technika, artystyczny (…) wydźwięk, ale również głębia przesłania (aluzyjność, sensy nadane, metaforyczność, symboliczność) i swoista atmosfera, która ewokuje refleksje, asocjacje i różne przeżycia. Nie można tych prac traktować w sposób obojętny i zdawkowy, oglądając je, zanurzamy się w krąg naszych odczuć i snów. Czasem mają one odniesienia polityczne i zaskakujące (Mona Tse-Tung R. Cieślewicza z 1977 r.), to znów dramatyczne (H. Chrostowska), liryczne (L. Rózga, S. Eidrigevicius). Przy tym, tu i ówdzie, są to istotne eksperymenty w zakresie języka graficznego, jak u J. Berdyszaka, J. Grabowskiego, M. Jaromskiego, które polegają na przełamywaniu tradycyjnej notacji-zapisu, są próbą pójścia dalej”.

Zbiór polskiej grafiki współczesnej w dalszym ciągu się rozrasta, choć już nie w tak dynamicznym tempie jak przed laty, głównie w oparciu o dary od artystów.

 

Medalierstwo

Kolekcja polskich medali współczesnych budowana była w latach 1982–1989 i jest ściśle związana z organizowanymi wówczas ogólnopolskimi wystawami medalierstwa. Czas powstawania owych realizacji – lata 70. i 80. XX wieku – to okres rozkwitu tej formy sztuki. Wówczas to, po objęciu przez prof. Zofię Demkowską pracowni medalierstwa na warszawskiej ASP, polscy artyści stopniowo zaczęli umacniać swoją pozycję na międzynarodowym rynku, wchodząc do światowej czołówki. Prace z tamtego okresu coraz mniej miały już wspólnego z tradycyjnym pojęciem medalu jako małego, dwustronnego krążka. Pojawiają się formy nieregularne o postrzępionych brzegach, głęboko rzeźbione czy ażurowe.

Medale znajdujące się w kolekcji Wozowni to głównie prace odlewane w brązie – często dzieła unikatowe, tworzone w pojedynczych egzemplarzach – rzadziej bite stemplem, tłoczone lub trawione. Większość powstawała nie na zamówienie, ale z wewnętrznej potrzeby autora. Zbiór tworzą medale najwybitniejszych polskich medalierów: Bolesława Chromego, Zofii Demkowskiej, Edwarda Gorola, Piotra Gawrona, Józefa Markiewicza, Ewy Olszewskiej-Borys, Joanny Baberskiej, Stanisława Plęskowskiego, Anny Praxmayer, Adolfa Ryszki, Stanisława Sikory, Józefa Stasińskiego czy Krzysztofa Sz. Nitscha. Kolekcja – licząca 154 obiekty – przechowywana jest obecnie jako depozyt w Muzeum Okręgowym w Toruniu.

 

Malarstwo

Prace malarskie stanowią stosunkowo mało liczny zbiór na tle kolekcji Wozowni, bowiem galeria jest w posiadaniu 69 obiektów tego rodzaju. Trafiły one tu m.in. jako pokłosie Triennale (wcześniej Biennale) Małych Form Malarskich, a także jako dary od artystów. Wśród ich autorów są głównie twórcy związani z Toruniem i regionem – Jerzy Brzuskiewicz, Dariusz Delik, Małgorzata Iwanowska, Wojciech Kapelański, Piotr Klugowski, Franciszek Michałek, Jan Pręgowski, Lech Wolski, Zbigniew Stec czy Mieczysław Ziomek – choć galeria pochwalić się może również pracami Edwarda Dwurnika czy Ryszarda Gieryszewskiego.

 

Plakaty ze zbiorów prof. Zygmunta Kotlarczyka

Pod koniec 2002 roku Galeria Sztuki Wozownia weszła w posiadanie plakatów ze zbiorów zmarłego sześć lat wcześniej prof. Zygmunta Kotlarczyka. Przedstawiciel Grupy Toruńskiej, a także wieloletni pedagog związany z Wydziałem Sztuk Pięknych UMK, kolekcjonował przede wszystkim polskie plakaty filmowe, teatralne i związane z szeroko pojętym życiem artystycznym. Dzięki darowiźnie, przekazanej przez rodzinę artysty, zbiory Wozowni wzbogaciły się m.in. o prace (często wyjątkowe, bo wczesne) cenionych polskich projektantów – Jana Lenicy, Romana Cieślewicza, Waldemara Świerzego, Huberta Hilschera czy Henryka Tomaszewskiego.

 

Oprac. Natalia Cieślak

 

Źródła:

  • archiwum Galerii Sztuki Wozownia
  • Od BWA do Wozowni, red. T. Dudzińska, A. Jackowska, Toruń 2000.
  • Marciniak T., Imponująca kolekcja, „Głos Uczelni” 2000, nr 1, ss.
wróć