Michal Moravčík – glajchszaltung

Laboratorium sztuki 2011. Wielkie mi rzeczy!
Kuratorka: Maria Niemyjska
16.09 – 09.10.2011

Wystawa Michala Moravčika jest czwartą wystawą w cyklu Laboratorium Sztuki, który skoncentrowany jest w tym roku na zagadnieniach skali, miniaturyzacji, redukcji i sensach, które wynikają z konstruowania różnego rodzaju zmniejszonych modeli świata.

Jest to najbardziej minimalna wystawa w tym cyklu. Artysta odniósł się bezpośrednio do przestrzeni sali, w takiej formie, w jakiej ją zastał po przyjeździe. Oznaczył krawędzie podłogi szarymi, gumowymi taśmami, podkreślając proporcje i rozmiary sali. Przestrzeń „zdyscyplinowana”, ujednolicona przedstawia się jako model samej siebie.

Drugim elementem prezentowanej pracy jest słowo glajchszaltung, które się wywodzi ze słownika nazistowskiej ideologii i określało projekt unifikacji społecznej, kulturowej, politycznej. Artysta używa go jednak w wersji spolszczonej, odnosząc się do kontekstów, w jakich to słowo jest stosowane dzisiaj w Polsce, ale także na Słowacji. Zglajchszaltować znaczy pozbawić indywidualności lub ograniczyć wolność… Może być użyte w każdej dowolnej sytuacji, ale zawsze posiada jednoznacznie negatywny wydźwięk.
Realizacja Moravčika mówi więc o ujednolicaniu, lub w szerszym sensie o porządku, przypominając głównie o jego negatywnych stronach. Porządek to modernistyczne koncepcje urbanistyczne, w których zaprogramowana została cała aktywność życiowa mieszkańców. Porządek jest cechą tzw. wielkich narracji, obiektywnych teorii i systemów racjonalnej wiedzy. Porządek to władza nad określoną materią. Jakiego typu ujednoliceń jeszcze  możemy doświadczyć? Minimalna forma pracy sprawia, że jest ona wzorem, pod który podstawić można dowolne dane – w szczególności historie i sytuacje, które odbiorca przyniesie ze sobą.
Z resztą, w zastosowanym przez artystę materialne tkwi odwołanie do jednej szczególnej historii. Takie same gumowe taśmy jakie umieścił w laboratorium, montowano kiedyś przy podłodze zarówno w polskich jak i w słowackich instytucjach użyteczności publicznej: szkołach, sądach, szpitalach… Taśmy, jako drobny element wizualny, ożywić mogą określone skojarzenia z tymi instancjami porządku, a w szczególności z ich funkcjonowaniem dawniej.
Wystawa odnosi się do tematu cyklu w znaczący sposób – daleko posunięta redukcja wizualna sprawia, że mówi ona o momencie, o granicy, kiedy przestrzeń obojętna zaczyna znaczyć, czy teżo tym jak przestrzeń neutralna zaczyna być interpretowana jako polityczna.  Konceptualny porządek znajduje odzwierciedlenie w materialności.
Michal Moravčík
Urodzony w 1974 roku w Bratysławie, gdzie ukończył Akademię Sztuk Pięknych (studia magisterskie 1992-1998, studia doktoranckie 2001-2007). Realizuje obiekty i instalacje site-specific. Jego artystyczne zainteresowania koncentrują się na rozważaniu obecności historii w przedmiotach, budynkach, przestrzeni miejskiej. W swoich pracach czerpie z pamięci o konkretnych wydarzeniach ale także śledzi ogólne mechanizmy tworzenia historii.
 
Współorganizatorem Laboratorium Sztuki 2011 jest Gmina Miasta Toruń.
wróć