Dzięki współpracy z Muzeum Zamkowym w Malborku Galeria Wozownia ma okazję już po raz ósmy prezentować Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu Współczesnego.

Jest to najstarsza w Polsce i na świecie cykliczna impreza artystyczna o zasięgu światowym prezentująca dedykowany znak książkowy, trwająca nieprzerwanie od 1963 roku. Inicjatorem koncepcji tej imprezy był Wojciech Jakubowski, artysta grafik, absolwent WSP UMK w Toruniu, który do dziś pełni funkcję komisarza honorowego Biennale. Malborskie pokazy ekslibrisu uważane są przez znawców za najważniejsze i najbardziej prestiżowe w Europie i na świecie.

Tradycyjnie pojmowany ekslibris (łac. „ex libris” – z książek) kojarzony jest z niewielkich rozmiarów odbitką graficzną z nazwiskiem właściciela lub nazwą instytucji umieszczoną na wewnętrznej stronie okładki książki dla udokumentowania przynależności woluminu do określonego księgozbioru. Narodził się wkrótce po pojawieniu się pierwszych drukowanych książek tuż po połowie XV wieku w Niemczech. Przez kilka wieków ekslibris służył książce, aby w XIX stuleciu osiągnąć swój zmierzch i upadek w związku z pojawieniem się tanich wysokonakładowych książek. Dopiero przełom wieków wraz z secesją uczynił ponownie książkę dziełem sztuki edytorskiej – wtedy też książkowy znak własnościowy nazwano ekslibrisem, bo do tej pory był bezimienny. Wiek XX przyniósł nie tylko odrodzenie, ale i emancypację ekslibrisu, który stopniowo tracił swoją funkcję znaku własnościowego, by w końcu odkleić się od książki i stać samodzielną graficzną miniaturą, małą grafiką dedykacyjną, obiektem kolekcjonerskim i ekspozycyjnym. Obecnie pojęcie słowa ekslibris zdewaluowało się niemal zupełnie. Dziś już prawie nikt nie wkleja ekslibrisów do książek, a można je oglądać jedynie na prestiżowych przeglądach organizowanych w Polsce i za granicą.

Do wystawy tegorocznego Biennale międzynarodowe jury zakwalifikowało 460 prac 171 autorów z 37 krajów – najliczniej reprezentowane są środowiska artystyczne z Polski, Japonii, Ukrainy, Rosji, Białorusi, Czech, Słowacji, Bułgarii, ale są także twórcy z Brazylii, Chile, Grecji, Hiszpanii a nawet z Indii.

Jury tegorocznego konkursu nagrodziło medalami honorowymi jedenastu grafików, a trzech spośród nich dodatkowo nagrodami finansowymi. W gronie najwyżej ocenionych artystów jest jeden Polak – Sławomir Grabowy z Gdańska, który był również laureatem w poprzedniej edycji Biennale. Pierwszą nagrodę otrzymał Konstantin Kalynovych z Ukrainy.

 „(…)Gościom malborskiego Biennale pewnie trudno uwierzyć, ale chyba nieubłaganie kultura książki papierowej na naszych oczach przechodzi do historii.(…)Nowe technologie wpłynęły na samą formę książki. Wielu ludzi chętnie sięga po audiobooki czy też różnego rodzaju elektroniczne wersje książek. Rozwój przenośnych urządzeń elektronicznych będzie przyspieszał tę zmianę.(…)W obliczu tej sytuacji imprezy promujące kulturę druku, takie jak Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu Współczesnego, są szczególnie cenne.(…)W rzeczywistości, w której człowiek atakowany jest zewsząd przez krzykliwe a powierzchowne obrazy, ekslibris ma szansę przywracać sens znakom obrazowym. Jako dzieło związane z książką, niemal z definicji niesie ze sobą wielorakie znaczenia. Takie są ekslibrisy prezentowane na tegorocznej wystawie. Ich twórcy zamieścili w nich przesłania na kilku poziomach – technicznym, kompozycyjnym, stylistycznym, ikonograficznym.(…)Przyglądając się ekslibrisom tegorocznego Biennale historyk grafiki musi stwierdzić, że tradycyjne techniki mają się dobrze. Zauważy jednak, z niemałą satysfakcją, że księgoznaki opracowane na komputerach nie ustępują tamtym pomysłowością.(…)Ważnym atutem dzisiejszego ekslibrisu jest różnorodność inspiracji.(…)I właśnie ta różnorodność(…)każe z optymizmem patrzeć na przyszłość księgoznaku i książki drukowanej. Skoro do rywalizacji z nestorami światowego ekslibrisu stają odważnie, bez kompleksów młodzi twórcy(…)z bardzo ciekawymi propozycjami, to znaczy, że i młode pokolenie wiąże z nim swoje rozpoczynające się dopiero kariery artystyczne.” (katalog, fragmenty tekstu Pawła Ignaczaka)

Do ekspozycji w Wozowni włączono nieduży pokaz ekslibrisów uznanego na świecie miedziorytnika z Inowroclawia, WOJCIECHA ŁUCZAKA(tegorocznego laureata Nagrody Złotego Rylca im. Henryka Feilhauera za najlepszy miedzioryt), którego wystawa towarzyszyła tegorocznej edycji MBEW w Malborku.

Wystawie towarzyszy bogato ilustrowany katalog z tekstem Pawła Ignaczaka oraz plakat autorstwa Wiktora Sadowskiego – do nabycia podczas trwania wystawy w Wozowni.

Wojciech Jakubowski, komisarz honorowy XXIII MBEW/ Bogumiła Omieczyńska, kuratorka XXIII MBEW

Więcej informacji o XXIII Międzynarodowym Biennale Ekslibrisu Współczesnego na: www.biennale.zamek.malbork.pl